چهارشنبه, 14 آذر 1403-
مجازات اعدام را بايد به حداقل رساند
- توضیحات
دیده بان هشتم : يك : به‌طور كلي مجازات اعدام جز در مواردي كه در شرع انور آمده مقوله‌اي نيست كه با توجه به حقايق جرم‌شناسي و روانشناسي كيفري و جامعه‌شناسي كيفري و آمارها از اين حيث كسي با آن موافق باشد. زيرا ثابت شده است مجازات اعدام در بسياري از موارد در دراز مدت و شايد ميان مدت بازدارنده نيست. علت غير قابل برگشت بودن و جبران‌ناپذير بودن اعدام بعد از اجراي حكم است و در عين حال امكان اشتباه قضايي را هرگز نمي‌توان ناديده گرفت. پس از كشف و توسعه مطالعات راجع به DNA موارد بسياري آشكار شد. افرادي به اتهام تجاوز و قتل، اعدام شده بودند، حال آنكه آزمايش‌هاي DNA ثابت كرد كه اصلا مجرم نبوده‌اند. همچنين افراد بسياري نيز اين شانس را داشتند كه پس از تحمل كيفر طي سال‌هاي دراز از همين طريق بي‌گناه شناخته شده و آزاد شده‌اند. بنابراين در اصل اين عقيده كه مجازات اعدام را بايد به حداقل رساند يا در صورت امكان حذف كرد ترديدي وجود ندارد.
دو : اما در مورد قاچاق مواد مخدر ملاحظات و تاملاتي وجود دارد. بدون ترديد مصرف‌كنندگان و توزيع‌كنندگان و به اصطلاح متهمان خرده پا، با مجازات خواه خفيف و خواه شديد، اصلاح نخواهند شد. زيرا علت ابتلاي آنها (كلمه ابتلا را دانسته در مورد هر دو گروه به كار مي‌بريم)، چيزي است كه با مجازات و شدت عمل منتفي نخواهد شد. فقر، بي‌سوادي و كم سوادي، مشكلات فردي و اجتماعي، عدم آموزش گسترده و هزاران دليل ديگر اين گرفتاري و ابتلا را باعث مي‌شود.
اينكه ما افراد را پس از آنكه با اين مشكلات و ابتلائات دست به گريبان شدند و نهايتا به معتاد يا قاچاق فروش تبديل گشتند، بگيريم و ببنديم و احياناً اعدام كنيم، به مفهوم پاك كردن صورت مساله است. بنابراين مجازات‌هاي جايگزين در مورد اين افراد بي‌گمان مناسب و موثر است، مشروط به آنكه توام با بازسازي شخصيت اين افراد باشد كه البته اين كار آساني نيست و زندان‌هاي ما امكان چنين بازسازي را ندارند.
سه : اما در مورد كساني كه قاچاق مواد مخدر وسيله تجارت كلان آنهاست و خود حتي سيگار هم نمي‌كشند و تمام هم خود را به كار مي‌برند تا افراد بيشتري را مبتلا كنند. در مورد اينها حبس‌هاي طويل‌المدت ظاهرا تا ٢٠ و ٣٠ سال پيش‌بيني شده، كه شايد بتواند در صورت مقرون بودن به اقداماتي كه آنها را از نتايج مالي اعمال‌شان به كلي محروم كند تا حدي بازدارنده باشد.
چهار : در مورد كساني كه به عنوان عامل و وسيله حمل و نقل و قاچاق مواد مخدر به صورت مسلحانه عمل مي‌كنند، گمان مي‌رود بايد قايل به تفكيك شد.
گروهي از اينها در زمره معتادان و خرده‌پاها قرار مي‌گيرند، اما دسته‌اي ديگر در تحليل نهايي حكم سربازان دشمن را دارند. در مورد دسته اخير شدت عمل مي‌تواند موثر باشد. اما اينكه آيا بايد شدت عمل تا حد اعدام پيش برود يا خير، موضوعي است در خور بحث كه گمان مي‌رود نتايج آماري حكمي ديگر دارد و ظاهرا در اين مورد نيز مجازات اعدام چندان موثر نبوده است.
به هر حال آنگونه كه «بكاريا» (فيلسوف و حقوقدان) مي‌گويد مجازات حتمي و قطعي ولو اگر شديد نباشد مي‌تواند موثرتر از مجازات‌هاي بسيار شديد محتمل، نتيجه بدهد. و در عين حال مكتب دفاع اجتماعي «آدولف پرنس» است كه ممكن است شدت مجازات‌ها را توجيه كند زيرا مسلماً جامعه نمي‌تواند و نبايد در مقابل افرادي كه درصدد نابود كردن نيروهاي موثر آن يعني جوانان برمي‌آيند دست روي دست بگذارد. تدابير ديگري كه در بعضي كشورها به كار رفته و نتيجه هم داده است ظاهرا در كشور ما با مخالفت شديد مواجه است.
روزنامه اعتماد – 9 آذر
بهمن کشاورز
021-48457 | 
09128771456 پیامک