دوشنبه, 21 آبان 1403-
جای خالی یک کنوانسیون بینالمللی برای مقابله با ریزگردها
- توضیحات
دیده بان هشتم : دولت ایران در سطح منطقه ای اقدامات مختلفی را برای مقابله و کاهش انتشار ریزگردها در داخل انجام داده است. این اقدامات شامل رایزنی های دوجانبه و چند جانبه با کشورهای همسایه، انعقاد تفاهم نامه مشترک، برگزاری نشست و حتی اقدامات اجرایی در قلمرو خاک عراق را در بر می گیرد. آنگونه که از اخبار منتشره بر می آید در سه سال گذشته هفت نشست منطقه ای با کشورهای عراق، سوریه و قطر در سطح وزیر و معاون وزیر در کشورهای عراق، ایران و ترکیه برگزار گردیده است.
از جمله مهمترین این تفاهمنامهها می توان به تفاهمنامه همکاری میان ایران و عراق اشاره کرد. به موجب این تفاهمنامه طرف ایرانی موظف شده است تا مراحل اجرایی طرح مدیریت و کنترل یک میلیون هکتار از اراضی بیابانی و کانونهای بحران عراق را در مدت پنج سال، با آموزش کارشناسان عراقی و انتقال تجهیزات و امکانات بیابان زدایی آغاز کند. همچنین، سازمان هواشناسی ایران نیز اطلاعات هواشناسی و محصولات پیشبینی مورد نیاز هواشناسی عراق را تامین کرده و از سوی دیگر هواشناسی عراق متعهد شده کلیه دادههای دیدهبانی را به هواشناسی ایران ارسال کند.(نحوه و نوع داده، اطلاعات و محصولات مورد نیاز در نشستهای تخصصی و کارشناسی تعیین خواهد می شود.)
در این زمینه آنچه که به نظر میرسد این است که در حال حاضر خلاء یک کنوانسیون منطقهای مشخص که تعهدات قراردادی را بر کشورهای همسابه بار کند، احساس می شود. بنابراین مهمترین پیشنهاد تدوین یک کنوانسیون منطقه ای برای مقابله و پیشگیری از پدیده گرد و غبار (با توجه به تجربه کشورهای آسیای جنوب شرقی) است. هرچند ماده 19 آیین نامه ریزگردها ( آیین نامه آمادگی و مقابله با پدیده گرد و غبار) به این مسئله اشاره کرده است. اما آنچه دراین ماده تصریح گردیده است صرفاً یک طرح منطقهای است. در حالی که به نظر با توجه به احتمال بروز این مشکل در آتیه و مبتلابه بودن کشورهای حوزه خاورمیانه به لحاظ حغرافیایی با پدیده گرد و غبار، تدوین یک کنوانسیون عام چند جانبه میان کشورهای منطقه ای ضروری است.
تجربه بحرانهای مشابه، نظیر تجربه آسیای جنوب شرقی نشان داده است که حل مسائل زیست محیطی نیازمند همکاری منطقهای است. چراکه اساساً مشکلات زیست محیطی مرز نمیشناسند. علاوه براین هرچند تعهدات عرفی متعددی را میتوان بر کشورها در خصوص همکاری و مقابله با ریزگردها تصور کرد، اما نباید از نقش تعهدات قراردادی در این زمینه نیز غافل بود. تسریع و تسهیل در اجرای تفاهم نامههای امضاء شده میان کشورهای همسایه، ضرورت اتخاذ تدابیر قضایی، قانونی و اجرایی درسطح ملی جهت کنترل این پدیده ازجمله اجرای مناسب سیاستهای ممنوعیت تغییر کاربری اراضی جنگلی و تالابی و رودخانه ای، تدوین پیش نویس طرح اجرایی همکاری چند جانبه میان کشورهای منطقه برای مقابله با ریزگردها از اقدامات دیگری است که میتوان انجام داد.